Her gıdanın katkı maddesine AB tarafından verilen özel tanıma E-kodu diyoruz. E-kodu bazen EC kodu olarak da bilinmektedir. Gıda katkı maddelerinden istenilen özellikler ise, gıdaya katılacak katkı maddesi insan sağlığı açısından güvenli olmalı, fakat izin verilen gıdalara verilin izin miktarında katılması gerekmektedir. Gıdaya katılan katkı maddesi, gıdanın bir bileşeninin etkisini azaltmamalı ve bir bileşen ile reaksiyona girip yeni ürün meydana getirmemeli.
Gıda katkı maddelerinin sınıflandırılması
Gıda katkı maddeleri kendi aralarında şu şekilde sıralanmaktadır;
Ambalaj gazları gıdanın bozulmadan korunabilmesi için ambalaj içine verilen hava dışındaki gazlar, inert gazlar, – Asitler asitliği artıran, gıdada eksi tat oluşumunu sağlayan maddeler, – Asitliği düzenleyiciler gıdaların asitlik veya alkaliliğini değiştiren veya kontrol eden maddeler, – Ayırıcılar metalik iyonlarla kimyasal kompleks oluşturan maddeler, – Emulgatörler ve emulsifiyerler yüzey gerilimini azaltarak, karıştırılamaz fazların homojen olarak karışımlarını sağlayan maddeler, – Hacim artırıcılar gıdaların serbest enerji değerini değiştirmeden hacmini artıran maddeler, – Jelleştiriciler jel oluşturarak farklı yapılaşmaya neden olan maddeler, – Kabartıcılar gaz oluşturarak hamurun hacmini artıran maddeler, – Kalınlaştırıcılar vizkoziteyi artıran maddeler, – Koruyucular gıdaların mikroorganizma faaliyeti sonucu bozulmalarını önleyen maddeler, – Köpüklenmeyi önleyiciler köpürmeyi azaltan veya tamamen önleyen maddeler, – Köpürtücüler sıvı veya yari-sıvı maddelerde gaz fazın homojen dağılımını artıran maddeler, – Modifiye nişastalar bir veya bir kaç kimyasal içlemden geçirildikten sonra elde edilen özel nişasta ürünleri, – Nem tutucular düşük nemli ortamdan etkilenip gıdaların kurumasını önleyen veya toz gıdaların sulu ortamda çözünmesini engelleyici maddeler, – Oksitlenmeyi önleyiciler oksidasyonun neden olduğu bozulmaları önleyen maddeler, – Parlatıcılar dış yüzeye uygulandığında parlak bir görünüm ve koruyucu bir tabaka sağlayan maddeler, – Renklendiriciler renk oluşumu veya renk düzenleyici olarak katılan maddeler, – Sertleştiriciler dokuları sert ve gevrek tutan veya mevcut jelleştiriciler ile reaksiyona girerek jel üretimini sağlayan veya güçlendiren maddeler, – Sevk ediciler gıdanın bulunduğu kaptan dışarı çıkmasını sağlayan hava dışındaki gazlar, – Stabilizörler gıdaların renk yapı gibi özelliklerini koruyan maddeler, – Taşıyıcılar uygulama ve kullanımı kolaylaştırmak amacıyla teknolojik fonksiyonlarını değiştirmeden katkı maddelerini fiziksel yollarla modifiye eden maddeler, – Tat-koku düzenleyiciler mevcut tat ve kokuyu artıran veya öne çıkaran maddeler, – Tatlılaştırıcılar tat ve lezzeti düzenleyen şekersiz maddeler, – Topaklanmayı önleyiciler gıda partiküllerinin birbirine yapışmasını önleyen maddeler.
Reklendirici Kodlar
Gıdalara eklenen renklendirici maddelerin E-kodları şu şekilde sıralanıyor;
vE100 Curcumin portakal sarısı. curcuma (turmeric) bitkisinin köklerinden elde edilir, suni olarak da üretilir. peynir, margarin ve fırın tatlılarında kullanılır
vE101 Riboflavin, Riboflavin-5′-phosphate ‘B2 vitamini’ ve renk. doğal olarak sebzelerde bulunur. yumurta, süt, karaciğer ve böbrekten de elde edilir. margarin ve peynirde kullanılır
vE102 Tartrazine FD&C Sarı No:5. astım krizine (FDA** bunu onaylamasa da) ve çocuklarda kurdeşene (FDA**’nın tahmini 1/10.000) neden olduğu bilinir. Ayrıca tiroid tümörü, kromozom hasarı, kurdeşen, hiperaktivite ve aspirin duyarlılığı ile de ilişkilendirilir. renkli içecek, tatlı, reçel, tahıl, çerez, konserve balık ve hazır çorbalarda kullanılır. Norveç ve Avusturya’da kullanımı yasak.
vE104 Quinoline Yellow FD&C Sarı No:10. ruj, saç bakım ürünleri, kolonya üretimi ve eczacılıkta kullanılır. deri yangısına neden olur. Avustralya, Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE107 Yellow 7G sarı renk. astımlılarda alerjik reaksiyon görülebilir. tipik ürünler hafif içeceklerdir. HACSG* sakınılmasını öneriyor. Avustralya ve Amerika’da kullanımı yasak.
vE110 Sunset Yellow FCF, Orange Yellow S FD&C Sarı No:6. sentetiktir. tahıl, pasta, tatlı, çerez, dondurma, içecek ve konserve balık ayrıca Berocca, Polaramine ve Ventolin şurup gibi ilaçların üretiminde kullanılır. Yan etkileri kurdeşen, rinit (burun akması), burun tıkanıklığı, alerji, hiper aktivite, böbrek tümörü, kromozom hasarı, karın ağrısı, bulantı ve kusma, hazımsızlik ve iştahsızlıktır. hayvanlarda tümöre neden olduğu görülmüştür. Norveç’te kullanımı yasak.
vE120 Cochineal, Carminic acid, Carmines kırmızı renk. böceklerden elde edilir. Nadiren kullanılır. HACSG* sakınılmasını öneriyor
vE122 Azorubine, Carmoisine kırmızı renk. kömür katranı türevi. astımlılar ve aspirin alerjisi olanlarda kötü reaksiyonlar yapabilir. tipik ürünler şekerleme, marzipan ve jölelerdir. İsveç, Amerika, Avusturya ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE123 Amaranth FD&C Kırmızı No:2. Aynı ismi taşıyan bir ottan üretilir. kek, meyve tatlı dolgular ve jölelerde kullanılır. astım, egzama ve hiperaktiviteye neden olur. Bazı hayvanlara yapılan testlerde doğum kusurları ve cenin ölümleri görülmüştür, kanserojen olabilir. Avusturya, Amerika, Rusya, Norveç ve diğer bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE124 Ponceau 4R, Cochineal Red A FD&C Kırmızı No:4. sentetik kömür katranı. hayvanlarda kanserojen, astımlılar ve aspirin alerjisi olanlarda kötü reaksiyonlar yapabilir. Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE127 Erythrosine FD&C Kırmızı No:3. Kiraz ve vişne, konserve sebze, muhallebi, tatlı, pasta ve çerezlerde kullanılır. Işığa karşı duyarlılığa ve thyroid hormonu seviyesini arttırıp hyperthyroidişm’e neden olabilir. 1990’da farelerde yapılan çalışmada thyroid (guatr) kanserine neden olduğu saptanmıştır. Avustralya, Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE128 Red 2G Avustralya ve İngiltere dışındaki diğer bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE129 Allura red AC FD&C Kırmızı No:40, sentetiktir. tatlılar, içecek ve garnitürlerde, eczacılık ve kozmetik ürünlerinde kullanılır. farelerde kanser ile ilişkilendirildi. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE131 Patent blue V Avusturya, ABD ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE132 Indigotine, Indigo carmine FD&C Mavi No:2, sentetik kömür katranı türevi. yaygın olarak tablet ve kapsüllere eklenir. ayrıca dondurma, tatlı, fırınlı mamuller, şekerleme ve bisküvilerde kullanılır. bulantı, kusma, yüksek tansiyon, deri döküntüsü, solunum sorunları ve diğer alerjik reaksiyonlara neden olur. Norveç’te kullanımı yasak.
vE133 Brilliant blue FCF FD&C Mavi No:1. mandıra ürünleri, tatlılar ve içeceklerde kullanılır, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE140 Chlorophylis, Chlorophyllins yeşil renk. doğal olarak tüm bitkilerde bulunur. mum ve yağların boyanmasinda, eczacılık ve kozmetik ürünlerde kullanılır
vE141 Copper complexes of chloropyll and chlorophyllins zeytin rengi. bilinen yan etkisi yok
vE142 Green S yeşil renk. Sentetik kömür katranı türevi. Konserve bezelye, nane jöle ve soslarda, paketlenmış ekmek kırıntısı ve kek karışımlarında kullanılır. İsveç, Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE150(a) Plain caramel, koyu kahve renk. Sakarozdan yapılır. HACSG* sakınılmasını öneriyor. istiridye, soya, meyveler, konserve soslar, bira, viski, bisküvi ve tursularda kullanılır
vE150(b) Caustic sulphite caramel bkz E150(a)
vE150(c) Ammonia caramel bkz E150(a)
vE150(d) Sulphite ammonia caramel bkz E150(a)
vE151 Brilliant Black BN, Black PN. Siyah renk. Kömür katranı türevi. Kahverengi soslar ve kuş üzümü keklerde kullanılır. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Avustralya, Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE153 Vegetable carbon siyah renk. Mangal kömürü boyası. Reçel, jöle ve meyan kökünde kullanılır. Avustralya’da yalnızca bitkisel kökenli olanına izin verildi. Avustralya’da hayvansal oalını ile Amerika’da kullanımı yasak.
vE154 Brown FK Amerika kullanımı yasak.
vE155 Brown HT (Chocolate) kahve renk. Kömür katranı. Çikolatalı kekte kullanılır. Astımlılar ve aspirin alerjisi olanlarda kötü reaksiyonlar yapabilir. deri duyarlılığına neden olduğu bilinir. Danimarka, Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya, Amerika ve Norveç’te kullanımı yasak.
vE160(a) Carotene, alpha-, beta-, gamma- portakal sarısı renk. İnsan vücudu onu karaciğerde A Vitamin’ine dönüştürür. Havuçta, turunçgillerde ve sebzelerde bulunur
vE160(b) Annatto (Arnatto, Annato). Bixin, norbixin kırmızı renk. ‘Bixa orellana’ ağacından elde edilir. gövde ve kumai boyası, peynir boyası, tereyağı, margarin, tahıl, çerez, çorba, vernik üretiminde, ayrıca eczacılıkta (balgam sökücü olarak) ve tekstil sektöründe kullanılır. Kurdeşene neden olduğu bilinir, HACSG* sakınılmasını öneriyor
vE160(c) Paprika extract, capsanthin, capsorubin bazı ülkelerde kullanımı yasak. E160(d) Lycopene domates ve pembe greyfurtta bulunan kırmızı renkli karotenoid, kanser riskini azaltabilir
vE160(e) Beta-apo-8′-carotenal (C 30) portakal rengi, bilinen yan etkisi yok
vE160(f) Ethyl ester of beta-apo-8′-carotenic acid (C 30) portakal rengi, bilinen yan etkisi yok
vE161(b) Xanthophylls – Lutein sarı renk. Doğal olarak yeşil yaprakta, kadife çiçeği ve yumurta sarısında bulunur
vE161(g) Xanthophylls – Canthaxanthin sarı renk. Retinol. Bazı mantar, kabuklu hayvan, balık ve flamingo tüyünde bulunur.
vE162 Beetroot Red, Betanin mor renk. Pancardan elde edilir. Bilinen yan etkisi yok.
vE163 Anthocyanins menekşe rengi, çiçek ve bitki kaynaklı. Güvenli görünüyor
vE170 Calcium carbonate mineral tuz. Kaya minerali veya kemikten elde edilir. Diş macunu, beyaz boya, temizleme tozları, diyakoz şarabı, konserve sebze ve meyvede kullanılır. Yüksek dozlarda zehirlidir
vE171 Titanium dioxide beyaz renk. Diş macunu ve beyaz boyada kullanılır. Bilinen yan etkisi yok
vE172 Iron oxides and hydroxides siyah, sarı, kırmızı renk. som balığı ve karides ezmesinde kullanılır. Yüksek dozlarda zehirlidir
vE173 Aluminium bazı ülkelerde kullanımı yasak. E174 Silver bazı ülkelerde kullanımı yasak. E175 Gold bazı ülkelerde kullanımı yasak. E180 Latolrubine BK bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE181 Tannic acid. Tannins alkolde berraklaştırma ajanı. Fındık ve oak ağacı dallarından elde edilir. Doğal olarak çayda bulunur.
Koruyucu maddeler;
Gıdalara konulan koruyucu maddelerin E-kodları şu şekilde sıralanıyor;
vE200 Sorbic acid. Doğal yolla etli ve zarlı kabuksuz meyvelerden, sentetik olarak da ketenden elde edilir. deri tahrişi yapabilir
vE201 Sodium sorbate Bilinen yan etkisi yok
vE202 Potassium sorbate bilinen yan etkisi yok
vE203 Calcium sorbate bilinen yan etkisi yok
vE210 Benzoic acid benzoin çiçeği, phenlycarboxylic acid, carboxybenzene olarak da bilinir. Asya’da bulunan ‘Benzoin’ ağacından sızan reçineden elde edilir. alkollü içecek, fırınlı mamuller, peynir, çiklet, çesni, dondurulmuş mandıra ürünleri, yumuşak tatlı ve likör üretiminde, kozmetik ürünlerde, eczacılıkta öksürüge karşı antiseptik ve mantara karşı merhem yapımında kullanılır. astıma (özellikle ‘steroid astım’a), sinirsel bozukluğa, sulphur bisulphite (222) ile reaksiyona ve çocuklarda hiperaktiviteye neden olarak gösterilir
vE211 Sodium benzoate antiseptik, düşük kalitede gıda koruyucu ve tat değiştirici. portakal sularında yüksek miktarda bulunur (250ml’de 25mg), süt ve et ürünleri, çeşniler, fırınlı mamuller ve şaplı sekerlerde, ağız yoluyla alınan bir çok ilaçta (Actifed, Phenergan and Tylenol gibi) kullanılır. kurdeşene neden olduğu ve astımı ağırlaştırdığı bilinir
vE212 Potassium benzoate alerjik geçmişi olanlarda reaksiyonlara neden olabilir. kullanım için bkz 210
vE213 Calcium benzoate bkz 212 E214 Ethyl p-hydroxybenzoate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E215 Sodium ethyl p-hydroxybenzoate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E216 Propyl p-hydroxybenzoate alerji ile ilgili olabilir E217 Sodium propyl p-hydroxybenzoate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E218 Methyl p-hydroxybenzoate alerjik reaksiyonlar mümkün, deriye zararlı E219 Sodium methyl p-hydroxybenzoate bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE220 Sulphur dioxide kömür katranından saplanır, sülfür ve alçıtaşının yanması ile üretilir. tüm sülfürlü ilaçlar zehirlidir ve kullanımı sınırlandırılmıştır (Amerika’da, FDA** çiğ meyve ve sebzelerde kullanımını yasaklamıştır). astım nöbetlerini azdırdığı ve böbrek fonksiyonları zayıflamış olanlarda metabolizmayı zorladığı, ‘B1 vitamini’ni yok ettiği bilinir. tipik ürünler bira, hafif içecekler, kurutulmuş meyveler, meyve suyu, likör, şarap, sirke ve patates ürünleridir
vE221 Sodium sulphite taze portakal suyunda kullanılan berraklaştırma ajanı. bkz 220 E222 Sodium hydrogen sulphite bkz 220 E223 Sodium metabisulphite tedavi ajanı. bkz 220 E224 Potassium metabisulphite bkz 220 E225 Potassium sulphite bkz 220 E226 Calcium sulphite bazı ülkelerde kullanımı yasak. E227 Calcium hydrogen sulphite bazı ülkelerde kullanımı yasak. E228 Potassium hydrogen sulphite bkz 220 E230 Biphenyl, Diphenyl tarimsal amaçlarla kullanılabilir. tipik ürün türünç meyvesidir. bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE231 Orthophenyl phenol tarimsal amaçlarla kullanılabilir. tipik ürünler armut, havuç, seftali, erik, erik kurusu, sarmasik patatesi, türünç, ananas, domates, biber, kiraz, tüysüz seftalidir. bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE232 Sodium orthophenyl phenol bkz 231 E233 Thiabendazole tarimsal amaçlarla kullanılabilir. tipik ürünler türünç, elma, armut, patates, muz, mantar, et ve süttür. bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE234 Nisin bakteriden sağlanan bir antibiyotik. birada, islenmış peynir ürünlerinde, domates ezmesinde bulunur
vE235 Natamycin bakteriden sağlanan bir küf önleyici. bazen candidiasis’in ilaçla tedavisinde kullanılır. bulantı, kusma, anorexia, ishal ve deri tahrişine neden olur. tipik ürünler et ve peynirdir
vE236 Formic acid bazı ülkelerde kullanımı yasak. E237 Sodium formate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E238 Calcium formate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E239 Hexamethylene tetramine bazı ülkelerde kullanımı yasak. E249 Potassium nitrite renk baglayici ve et için kür ajanı. nitritler vücudun nefes daralmasi, bas dönmesi ve bas ağrısı ile sonuçlanabilecek oksijen taşıma kabiliyetini etkileyebilir. potansiyel kanserojendir. bebek ve küçük çocukların gıdalarında izin verilmemıştir
vE250 Sodium nitrite hiperaktivite ve diğer yan etkilere neden olabilir, potansiyel kanserojendir, nitrosamine’i olusturmak için midede kimyasallarla birlesebilir. bir çok ülkede sinirlandirilmıştir, HACSG* sakınılmasını öneriyor
vE251 Sodium nitrate dölleyici olarak nitrik asit’in üretiminde ve mayalanmış et ürünlerinde kullanılır (bkz 250)
vE252 Potassium nitrate hayvan artıklarından veya bitkilerden sağlanabilir. barut, patlayici, gübre üretiminde ve etin korunmasinda kullanılır. hiperaktivite ve diğer yan etkilere neden olabilir, potansiyel kanserojendir, bir çok ülkede sinirlandirilmıştir (bkz 249)
vE260 Acetic acid sirkenin ana maddesidir. agaç liflerinden sentetik olarak üretilir. tursu ve soslarda kullanılır
vE261 Potassium acetate gıda asidi. böbrek fonksiyonları zayıf insanlar sakinmalıdır. tipik ürünler sos ve tursulardir
vE262 Sodium acetate, Sodium diacetate gıda asidi, asitliği düzenleyici. bilinen yan etkisi yok
vE263 Calcium acetate gıda asidi, asitliği düzenleyici. ahşap alkolünün ve asetic asitin (sirke) üretiminde kullanılır
vE264 Ammonium acetate bulantı ve kusmaya neden olabilir E270 Lactic acid gıda asidi, asitliği düzenleyici. karbohidratların, kesilmış sütün suyu, patates, mışir nişastaşı ve pekmezde isitilip mayalanmasi ile üretilir. bebeklerin sindirimi zordur. tatlılar, salata sosu, hafif içkiler (bazen bira), bebe mamasi ve şekerlemelerde kullanılır
vE280 Propionic acid tüm propionatların migren agriları ile ilgili olduğu düsünülür. propionatlar doğal olarak mayalanmış gıdalarda, insan teri ve gevis getirenlerin sindirim organlarında bulunur, ayrıca suni olarak etilen, karbon monoksit, propionaldehit, doğal gaz, mayalanmış kagit hamuru veya çürümüs lif bakterisinden elde edilir. yaygın olarak ekmek ve un mamullerinde kullanılır
vE281 Sodium propionate migren ile ilgilidir. tipik ürünler un mamulleridir. E282 Calcium propionate bkz 281 E283 Potassium propionate bkz 281 E290 Carbon dioxide sürücü, soğutucu. kireç üretiminden saglanır. alkolün etkisini arttirabilir. tipik ürünler şarap, hafif içkiler ve şekerlemedir
Antioksidanlar ve asitik düzenleyiciler
Gıdalara eklenen antioksidanlar ve asitik düzenleyicilerin E-kodları şu şekilde sıralanmaktadır;
vE296 Malic acid doğal (meyvelerden) veya sentetik yoldan saglanır. bebekler ve küçük çocuklar sakinmalıdır
vE297 Fumaric acid Fumaria cinsi (özellikle F.officianalis) bitkilerden veya glukoz ile mantarin mayalanmasindan saglanır. tat verici, asidite, antioksidan olarak hafif içeceklerde ve keklerde kullanılır
vE300 Ascorbic acid un isleme ajanı, ‘C vitamini’. sentetik olarak glukozdan sağlanabilir, doğal olarak sebze ve meyvelerde bulunur. et, kahvaltı tahılları, dondurulmuş balık ve şaraba eklenir
vE301 Sodium ascorbate C vitamini’nin sodyum tuzu E302 Calcium ascorbate C vitamini’nin kalsiyum tuzu, ‘kalsiyum aksalat’ taslarınin olusumunu arttirabilir
vE303 Potassium ascorbate C vitamini’nin potasyum tuzu E304 Ascorbyl palmitate, Ascorbyl stearate askorbik asitin yağlı esteri, fonksiyonları E300 ile aynı
vE306, E307, E308, E309 Tocopherols, alpha-,gamma-,delta- ‘E vitamini’. soya, buğday, pirinç, pamuk tohumu, mışir gibi birçok sebzenin yağinda bulunur. doku yağları ve yağ asitlerinde antioksidan olarak çalışır, A vitamini oksidasyonunu önler. margarin ve salata soslarında kullanılır
vE310 Propyl gallate yağlı maddelerdeki eksimeyi önlemek için kullanılır. fındık kesesinden saglanır. gastrit veya deri tahrişine neden olabilir, kandaki bozukluk ve methemoglobinemia hastalığına neden olma egilimi bilindigi için gallate’lere bebek ve küçük çocuk gıdalarında izin verilmemıştir. yağ, margarin, domuz yaği ve salata sosunda, bazen de paketlemede kullanılır
vE311 Octyl gallate bkz E310 E312 Dodecyl gallate bkz E310 E317 Erythorbic acid sakarozdan üretilir E318 Sodium erythorbate E317’den üretilir E319 Tert-ButylHydroQuinone (TBHQ) petrol kökenli. HACSG* sakınılmasını öneriyor. bulantı, kusma ve sayıklamaya neden olabilir, 5 gramlık bir doz öldürücü sayılır. tipik ürünler yağ ve margarinlerdir
vE320 Butylated hydroxy-anisole (BHA) petrol kökenli. oksidasyon yüzünden bozulmayı geciktirir. yenilebilen yağlarda, çiklet, margarin, fındık, patates ürünleri ve polietilen gıda ambalajlarında kullanılır, bebe mamalarında izin verilmemiştir, bazılarında alerjik reaksiyon yapabilir, hiper aktiviteye, kanserojen, estrojen etkiler ve diğer olumsuzluklara sebep olabilir. yüksek dozlar laboratuar hayvanlarında tümöre neden olmuştur, 1958’de Japonya’da kullanımı yasak., uzmanlar İngiltere’de de yasaklanmasını istediler, fakat endüstrinin baskısı nedeniyle yasaklanamadı, McDonald’s 1986’da Amerika’daki ürünlerinden bu maddeyi çıkardı
vE321 Butylated hydroxy-toluene (BHT) petrol kökenli. bkz E320 E322 Lecithin soya fasulyesi, yumurta sarısı, yer fıstığı, mısır veya hayvani kaynaklardan elde edilen emülgator. zehirli değildir ancak aşırı doz mideyi bozar, iştahı keser ve terlemeye neden olur. margarin, çikolata, mayonez ve süt tozunda yağların bileşimini sağlamak için kullanılır. bitkisel tipi tercih edilmelidir
vE325 Sodium lactate sütten elde edilir (laktik asit). domuz renini (sütü pihtilastiran bir enzim) veya kesilmiş süt suyu içerebilir, laktoz tahammülsüzlüğü olan küçük çocuklar ters reaksiyonlar gösterebilir
vE326 Potassium lactate bkz E325 E327 Calcium lactate bkz E325 E328 Ammonium lactate bkz E325 E329 Magnesium lactate bkz E325
vE330 Citric acid gıda asidi, doğal olarak türünçgillerden elde edilir, bisküvi, konserve balık, peynir ve peynir ürünleri, bebe mamasi, kek, çorba, çavdar ekmeği, hafif içecekler ve mayalanmış et mamullerinde kullanılır
vE331 Sodium citrates gıda asidi. bilinen yan etkisi yok E332 Potassium citrates gıda asidi. bilinen yan etkisi yok E333 Calcium citrates gıda asidi. küçük miktarlarda bilinen yan etkisi yok E334 Tartaric acid gıda asidi. çiğ meyvelerden elde edilir. küçük miktarlarda bilinen yan etkisi yok E335 Sodium tartrates gıda asidi. bilinen yan etkisi yok E336 Potassium tartrates gıda asidi. bilinen yan etkisi yok E337 Sodium potassium tartrate gıda asidi. bilinen yan etkisi yok E338 Phosphoric acid gıda asidi. fosfattan elde edilir. peynir ürünlerinde kullanılır. bilinen yan etkisi yok E339 Sodium phosphates mineral tuz. eczacılıkta müshil olarak, tekstil boyamada sabitleme ajanı olarak kullanılır. yüksek dozlar vücuttaki kalsiyum-fosfor dengesini bozabilir
vE340 Potassium phosphates bkz E339 E341 Calcium phosphates mineral tuz. kaya ve kemikte bulunur. eczacılıkta antaşıt ve emaye üretiminde parlatıcı olarak kullanılır
vE343 Magnesium phosphates temel mineral E350 Sodium malates bilinen yan etkisi yok E351 Potassium malate bilinen yan etkisi yok E352 Calcium malates bilinen yan etkisi yok E353 Metatartaric acid bilinen yan etkisi yok E354 Calcium tartrate güvenli görünüyor E355 Adipic acid kök adipozda (bir nevi hayvani yağ) bulunan gıda asidi E357 Potassium adipate bilinen yan etkisi yok E363 Succinic acid bazı ülkelerde kullanımı yasak. E365 Sodium fumarate gıda asidi. fumaric asit tuzu. Fumaria cinsi (özellikle F.officianalis) bitkilerden elde edilir
vE366 Potassium fumarate bilinen yan etkisi yok E367 Calcium fumarate bilinen yan etkisi yok E370 1,4-Heptonolactone bazı ülkelerde kullanımı yasak. E375 Niacin B3 vitamini. doğal olarak fasulye, bezelye ve diğer baklagillerde, süt, yumurta, et, kümes hayvanları ve balıkta bulunur. günlük 1000 mg’i asan dozlarda seker hastalığı, gastrit, karaciğer ve göz zararları ve gut hastalığına yol açan, kandaki ürik asit seviyesinin yükselmesine neden olabilir. günlük 50-100 mg’lik dozlarda zararsız fakat acı verici kızarıklıklar, özellikle aç karnina alınmış ise bas ve mide ağrısı yapabilir
vE380 Tri-ammonium citrate karaciğer ve pankreas fonksiyonlarına müdahale edebilir E381 Ammonium ferric citrates temel mineral, sitrik asitten elde edilen gıda asidi. kahvalti tahıllarına ve diyet formüllerine demir eklemek için kullanılır
vE385 Calcium dişodium EDTA bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vKOYULAŞTIRICILAR, EMÜLGATÖRLER, STABİLİZÖRLER (E400-E495) Numara İsim Ayrıntılı bilgi
vE400 Alginic acid kıvam arttırıcı bitkisel reçine. yosundan elde edilir. muhallebi, likör, sekerli süt, krema ve yogurtlarda kullanılır. küçük miktarlarda bilinen yan etkisi yok, büyük miktarlar besinlerin sindirimini zorlaştırabilir
vE401 Sodium alginate bkz E400 E402 Potassium alginate bkz E400 E403 Ammonium alginate bkz E400 E404 Calcium alginate bkz E400 E405 Propylene glycol alginate kıvam arttırıcı bitkisel reçine, petrolden saglanır
vE406 Agar kıvam arttırıcı bitkisel reçine. kırmızı yosundan elde edilir. bazen müshil olarak kullanılır. islenmış et ve dondurmada bulunur
vE407 Carrageenan yosundan alınan lif. ürüne etilen oksit ile eklendiğinde mikroplanma yapabildigi için kanser ile ilişkilendirildi, etilen klorohidrin olusumundaki bu sonuç (yüksek kanserojen bileşim), zehirlenme riski taşıyor, ülser ve kanser carrageenan için katkı olarak kullanilamayacak en ciddi olumsuzlugu anlatir fakat her nasılsa doğal carrageenan gut ıgeriletir
vE410 Locust bean gum keçiboynuzu veya akasya (Ceratonia silique) dan elde edilir. sapli seker, likör, esans, bazı un ürünleri, salata sosu ve meyve suyunda, sik olarak da kafeinsiz çikolatada kullanılır. kolesterol seviyesini düsürebilir
vE412 Guar gum hint kökenli Cyamoposis tetragonolobus ağacınin çekirdeginden saglanır. Amerika’da sigir beslenmesinde kullanılır. bulantı, mide gazi ve kramplara neden olabilir, kolesterol seviyesini düsürebilir
vE413 Tragacanth Astragalus gummier ağacınin reçinesi. gıdalar, ilaçlar (burun ilaçları, iksir ve tabletler) ve kozmetikte (tutkal olarak) kullanılır. alerji yapabilir
vE414 Acacia Acacia Senegal ağacının özsuyundan alınır. kolaylikla sindirilir. alerjen olabilir, mukoza zari tahrişini azaltabilir
vE415 Xanthan gum mışir sekerinin bir bakteri ile mayalanmasından elde edilir
vE416 Karaya gum Sterculia urens ağacından elde edilir. su eklendiğinde kendi hacmini 100 kez büyütebilmesi sebebiyle sik olarak dondurma, muhallebi ve tatlılarda, keçiboynuzu (E 410) ile birlestirilerek, doldurucu olarak kullanılır. alerjen olabilir
vE417 Tara gum Equador, Peru ve Kenya’da yetisen tara bitkisinden (Caesalpinia Spinosa) elde edilir
vE420 Sorbitol suni tatlandırıcı ve nem tutucu. etli ve zarlı kabuksuz meyvelerden veya sentetik olarak glukozdan elde edilir. sapli seker, kurutulmuş meyve, hamur tatlısi, şekerleme, düşük kalorili gıdalar, şuruplar ve gözle ilgili preparatlar ile koruyucu olarak kozmetikte kullanılır. bebek ve küçük çocukların gıdalarında izin verilmemıştir, mide rahatsizliklarına neden olabilir
vE421 Mannitol suni tatlandırıcı ve nem tutucu. yosun veya mannaash ağacından elde edilir. alerjen olabilir, bulantı ve kusmaya yol açabilir, diyare ve böbrek yetmezliğine neden olduğu için bebek gıdalarında izin verilmemıştir. tipik ürünler düşük kalorili gıdalardır
vE422 Glycerol tatlandırıcı ve nem tutucu, yağlı renksiz alkol. doğal yağların alkalilerle ayrismasi sonucu elde edilir. petrol ürünlerinden ve bazen propilenden sentetik olarak veya sekerden mayalanarak da elde edilir. büyük miktarlar bas ağrısı, susuzluk, bulantı ve yüksek kan sekerine sebep olabilir. tipik ürünler sos, peynir, kristalize edilmış ve kurutulmuş meyve, likör, votka, şekerleme ve düşük kalorili gıdalardır
vE430 ‘ ‘ E431 Polyoxyethylene stearate ‘ E432 Polysorbate 20 bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE433 Polysorbate 80 hayvani yağ asitlerinden elde edilen emülgatör. sentetik tatlandırıcı, köpük önleme ajanı ve hamur sartlandirici olarak kullanılır. yağda çözülen maddelerin emilisini arttirabilir
vE434 Polysorbate 40 bazı ülkelerde kullanımı yasak. E435 Polysorbate 60 bkz 433 E436 Polysorbate 65 bkz 433 E440(a) Pectin doğal olarak elma kabuğunda bulunur. koyulaştırılmış reçel, jöle ve soslarda kullanılır. büyük miktarlar geçici mide gazi veya bağırsak rahatsızlığına neden olabilir
vE440(b) Aminated pectin bilinen yan etkisi yok E441 Gelatin alerjen olabilir, E220 içerebilir, alerjik ve astımlılar sülfitlerden sakinmalıdır! E442 Ammonium phosphatides bilinen yan etkisi yok E450 Diphosphates yüksek dozlar vücuttaki kalsiyum-fosfor dengesini bozabilir E460 Cellulose bilinen yan etkisi yok E461 Methyl cellulose mide gazi, tansiyon düşüklüğü ve kabıza neden olabilir E463 Hydroxypropyl cellulose bazı ülkelerde kullanımı yasak. E464 Hydroxypropyl methyl cellulose bilinen yan etkisi yok E465 Ethyl methyl cellulose bilinen yan etkisi yok E466 Carboxy methyl cellulose, Sodium carboxy methyl cellulose bilinen yan etkisi yok E469 Sodium caseinate bilinen yan etkisi yok E470 Fatty acid salts bazı ülkelerde kullanımı yasak. E471 Mono & di glycerides of fatty acids bilinen yan etkisi yok E472 Fatty acid esters of glycerides bilinen yan etkisi yok E473 Sucrose esters of fatty acids bilinen yan etkisi yok E474 Sucroglycerides bazı ülkelerde kullanımı yasak. E475 Polyglycerol esters of fatty acids bilinen yan etkisi yok E476 Polyglycerol polyricinoleate bilinen yan etkisi yok E477 Propylene glycol esters of fatty acids petrolden elde edilir. bilinen yan etkisi yok E478 ‘ ‘ E479(b)a Thermally oxidized soya bean oil interacted with mono- and diglycerides of fatty acids ‘ E480 Dioctyl sodium sulphosuccinate çalismaların sonuçları bekleniyor E481 Sodium stearoyl-2-lactylate bilinen yan etkisi yok E482 Calcium stearoyl-2-lactylate bilinen yan etkisi yok E483 Stearyl tartrate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E491 Sorbitan mono stearate bilinen yan etkisi yok E492 Sorbitan tristearate yağda çözülen maddelerin emilisini arttirabilir E493 Sorbitan monolaurate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E494 Sorbitan mono-oleate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E495 Sorbitan monopalmitate bazı ülkelerde kullanımı yasak.
İnceltici E-kodlar
Gıdalara eklenen maddelerin E-kodları şu şekilde sıralanıyor;
vE500 Sodium carbonates küçük miktarlarda bilinen yan etkisi yok E501 Potassium carbonates bilinen yan etkisi yok E503 Ammonium carbonates mukozayi tahriş edici E504 Magnesium carbonate eczacılıkta antaşıt ve müshil olarak kullanılır E507 Hydrochloric acid küçük miktarlarda güvenli E508 Potassium chloride büyük miktarlar mide ülserine neden olabilir E509 Calcium chloride tuzlu sudan elde edilir
vE510 Ammonium chloride karaciğer ve böbrek fonksiyonları zayıf olanlar sakinmalıdır. tipik ürünler unlu mamullerdir
vE511 Magnesium chloride magnezyum bir temel mineraldir E513 Sulphuric acid bazı ülkelerde kullanımı yasak. E514 Sodium sulphates vücudun su dengesini bozabilir E515 Potassium sulphates bilinen yan etkisi yok E516 Calcium sulphate kireçtaşından elde edilir E518 Magnesium sulphate müshil E519 Copper sulphate temel mineral E524 Sodium hydroxide bazı ülkelerde kullanımı yasak. E525 Potassium hydroxide bazı ülkelerde kullanımı yasak. E526 Calcium hydroxide küçük miktarlarda bilinen yan etkisi yok E527 Ammonium hydroxide bazı ülkelerde kullanımı yasak. E528 Magnesium hydroxide bazı ülkelerde kullanımı yasak. E529 Calcium oxide küçük miktarlarda güvenli E530 Magnesium oxide bazı ülkelerde kullanımı yasak. E535 Sodium ferrocyanide bilinen yan etkisi yok E536 Potassium ferrocyanide kömür gazi üretimi alt ürünü. düşük zehirli E540 Dicalcium diphosphate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E541 Sodium aluminium phosphate, Acidic bazı ülkelerde kullanımı yasak. E542 Bone phosphate kemikten elde edilir. kahve makineleri için kurutulmuş sütte kullanılır E544 Calcium polyphosphates bazı ülkelerde kullanımı yasak. E545 Ammonium polyphosphates bazı ülkelerde kullanımı yasak. E551 Silicon dioxide gıda kullanımında bilinen yan etkisi yok E552 Calcium silicate kireçtaşından ve silisli diatom iskeletinden elde edilir. antaşıttir. bilinen yan etkisi yok
vE553(a) Magnesium silicates bazı ülkelerde kullanımı yasak. E553(b) Talc mide kanseri ile ilişkilendirildi, tipik ürünler parlatilmış pirinç, çikolata, şekerlemelerdir
vE554 Sodium aluminium silicate tuz, kurutulmuş süt ürünleri ve unlarda kullanılır. alüminyumun hamilelikte plasenta problemlerine neden olduğu bilinir ve Alzheimer hastalığı ile ilgili görülür
vE556 Calcium aluminium silicate minerallerden elde edilir. süttozlarında kullanılır. bkz E554 E558 Bentonite bilinen yan etkisi yok E559 Aluminium silicate (Kaolin) bilinen yan etkisi yok E570 Stearic acid hayvan kökenli olabilir. bkz stearatlar E572 Magnesium stearate gıda kullanımında bilinen yan etkisi yok E575 Glucono delta-lactone bilinen yan etkisi yok E576 Sodium gluconate bazı ülkelerde kullanımı yasak. E577 Potassium gluconate bilinen yan etkisi yok E578 Calcium gluconate bilinen yan etkisi yok
vE579 Ferrous gluconate renk tutma ajanı. demir ve glukozdan elde edilir. zeytin ürünleri ve demir ilavelerinde kullanılır. küçük miktarlarda güvenli
Lezzet artırıcılar
Gıdalara eklenen lezzet artırıcılar ise şu şekilde kodlanmış durumda;
vE620 Glutamic acid tat arttırıcı, tuz maddesi. amino asit birçok hayvan ve bitki proteininde bulunur, ticari amaçla bakteriden elde edilir. MSG (E621) ile benzer problemlere neden olabilir, küçük çocuklar sakinmalıdır
vE621 Monosodium glutamate (MSG) pekmezin mayalanmasından elde edilen tat arttırıcı, tuz maddesi. astımlılarda yan etkisi görülebilir, bebek ve küçük çocuk gıdalarında izin verilmemıştir. tipik ürünler konserve sebze ve ton balığı, salata sosu ve dondurulmuş gıdalardır E622 Monopotassium glutamate bulantı, kusma, diyare ve karin kamplarına neden olabilir. tipik ürünler düşük sodyum tuzu maddeleridir
vE623 Calcium diglutamate tuz maddesi, bilinen yan etkisi yok E624 Monoammonium glutamate tuz maddesi, bilinen yan etkisi yok E625 Magnesium diglutamate tuz maddesi, bilinen yan etkisi yok E626 Guanylic acid gut hastalığını baslatabilir
vE627 Dişodium guanylate sardalye veya maya özütünden saglanır. gut hastalığını baslatabilir, bebek ve küçük çocuk gıdalarında izin verilmemıştir
vE629 Calcium guanylate gut hastalığını baslatabilir E631 Dişodium inosinate et veya sardalyeden hazirlanmış olabilir. gut hastalığını baslatabilir, bebek ve küçük çocuk gıdalarında izin verilmemıştir
vE633 Calcium inosinate gut hastalığını baslatabilir
vE635 Dişodium 5′-ribonucleotide agiz yoluyla alinmasi ile 30 saat içinde kasintili reaksiyonlara sebep olabilir, kasintilar iyi huylu veya habis farkliliklar gösterebilir, reaksiyon, alınan dozla baglantili ve giderek artan türdedir, bazı kisiler buna daha duyarli olabilir. tipik ürünler tadlandırılmış cipsler, çabuk hazirlanabilen sehriyeler ve parti pastalarıdir. korunmalıdır, bazı ülkelerde kullanımı yasak.
vE636 Maltol melez çamin kabuğundan, çam ibresinden, hindibadan, yağ ve kızartılmış malttan elde edilir. sentetik olarak da üretilir
vE637 Ethyl maltol maltol (E636) dan elde edilir E640 Glycine & its sodium salt.
Yorum Yok
